online od 1999 roku!

Dobry rok dla polskich archeologów w kraju i za granicą

30.12.2010. 00:19
opublikowane przez: Redakcja Naukowy.pl


Mijający rok okazał się pasmem licznych odkryć dokonanych przez polskich archeologów. Spektakularnych znalezisk dokonano zarówno zarówno w Polsce, jak i za granicą, m.in. w Czarnogórze czy Egipcie. Odbyło się również szereg ważnych imprez promujących dokonania polskich archeologów i popularyzujących tę dziedzinę.

Najbardziej spektakularnym sukcesem Polaków zakończyły się tegoroczne wykopaliska w Risan w Czarnogórze, gdzie misja Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego odnalazła jeden z największych dotąd znanych skarbów antycznych w postaci dzbana wypełnionego monetami wykonanymi ze srebra i złota. Liczba monet wyniosła prawie 5 tys. Rangę odkrycia podnosi fakt, że po raz pierwszy zlokalizowano tak dużo monet różnych serii, wcześniej nieznanych numizmatykom i dotyczących nieznanego wcześniej króla iliryjskiego.

Poważne zmiany nastąpiły na archeologicznej mapie Polski - odkryto pierwsze znane szczątki człowieka neandertalskiego. Znalazł je dr Mikołaj Urbanowski w Jaskini Stajnia. Cofnięto zdecydowanie również datę pierwszego znanego pochówku na obecnych terenach Polski - badania w jednej z jaskiń w okolicy Krakowa (Jaskinia Borsuka) prowadzili dr Jarosław Wilczyński i dr hab. Piotr Wojtal z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk wraz z dr Anitą Szczepanek - antropologiem z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odkryty grób dziecka ma najpewniej 27,5 tys. lat.

Dalsze badania na znanych stanowiskach dowiodły, że nadal czekają nas niespodzianki, czego świadectwem są wyniki wykopalisk w Krzemionkach - starożytnej kopalni eksploatowanej od IV tysiąclecia p.n.e. Artur Jedynak i Kamil Kaptur znaleźli prahistoryczne narzędzia górnicze z kamienia, krzemienia i poroża, w tym kilofy o niespotykanych wcześniej formach.

Zaskoczeń dostarczyły też wykopaliska w obrębie jednej z najstarszych nekropolii egipskich w Sakkarze, gdzie Polacy prowadzą badania już od kilkunastu sezonów. Dopiero w ostatnim roku specjaliści pod okiem prof. Karola Myśliwca natknęli się na pozostałości po kamieniołomach, z których pozyskiwano wapień do wzniesienia najstarszej piramidy Egiptu wzniesionej dla faraona Dżesera. Natomiast misja polsko-słowacka działająca w Tell El-Retaba w Delcie Nilu niespodziewanie odkryła jedyną jak dotąd rozpoznaną na terenie Egiptu stajnie z III Okresu Przejściowego (1069-664 lat p.n.e.).

W 2010 roku zrealizowano, jak nigdy wcześniej, wiele szeroko zakrojonych projektów popularyzujących archeologię. Do największych należały: I Festiwal Filmów Archeologicznych Kraków 2010, konferencja popularnonaukowa "Przeszłość dla przyszłości. Najnowsze osiągnięcia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN", gdzie znani badacze zaprezentowali największe osiągnięcia Instytutu i projekt "Palmyra - Oaza Wyobraźni" promujący obecność polskich archeologów w Syrii od 50 lat. W 2010 roku rozpoczął się także program "Czy leci z nami archeolog", mający na celu promocję archeologii lotniczej. Również w tym roku padł pierwszy klaps w produkcji dokumentalnej w reżyserii Władysława Jurkowa na temat najsłynniejszego polskiego archeologa, twórcy polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej, prof. Kazimierza Michałowskiego.

O popularności archeologii wśród polskich internautów świadczy sukces popularnonaukowego blogu "Archeowiesci.com" redaktora Wojciecha Pastuszki - jednego z laureatów konkursu "Popularyzator Nauki 2010" organizowanego przez Serwis Nauka w Polsce PAP oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

W minionym roku nie zabrakło też kontrowersji. Zarówno środowisku archeologicznym i antropologicznym rozgorzała gorąca dyskusja na temat odkrycia we Fromborku domniemanych szczątków Mikołaja Kopernika. W wyniku powstały publikacje naukowe i popularnonaukowe (np. w magazynie "Archeologia Żywa"). Odbyło się też kilka konferencji naukowych, w tym "Tajemnica grobu Mikołaja Kopernika. Dialog ekspertów", na których badacze próbowali przekonać się nawzajem do swoich racji. Mimo trwającej dyskusji badane szczątki uroczyście złożono, jako należące do Kopernika. w katedrze fromborskiej w maju br.

O tym, że polska archeologia przechodzi wyraźne przeobrażenia i sięga po nowe technologie świadczą dwie konferencje naukowe, która spotkały się z szerszym odzewem nawet poza środowiskiem naukowym: "Cyfrowa Przeszłość. Standardy digitalizacji dziedzictwa archeologicznego", jaka odbyła się na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW) w Warszawie oraz konferencja "Metody geofizyczne w archeologii polskiej" w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Było to pierwsze ogólnopolskie spotkanie poświęcone tej metodzie stosowanej do poznania pradziejów.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

tot/bsz

Czy wiesz że...? (wersja beta)

Maria Karina Miśkiewicz, (ur. 1933 w Warszawie), prof. dr hab., archeolog. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim; pracowała w Państwowym Muzeum Archeologicznym, w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, a wreszcie na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, gdzie reaktywowała zamierającą Sekcję Archeologii Chrześcijańskiej na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych. Specjalizuje się w archeologii wczesnego średniowiecza, ze szczególnym uwzględnieniem Mazowsza i Podlasia.

Witold Świętosławski (ur. 1 stycznia 1956 w Zgierzu), archeolog, dr hab., profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Gdańskiego. Od 1 września 2012 r. dyrektor Instytutu Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik Zakład Archeologii Średniowiecza i Nowożytności. Pracownik Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Specjalista w dziedzinie badań archeologicznych średniowiecza oraz bronioznawstwa, ze szczególnym uwzględnieniem śladów bytności ludów Wielkiego Stepu na terenach ziem polskich oraz kulturze materialnej średniowiecza w Polsce i państwie zakonu krzyżackiego w Prusach. Jest autorem kilku publikacji książkowych i ponad 100 artykułów.

Bioarcheologia − dziedzina nauki, stanowiąca dział archeologii środowiskowej, zajmująca się badaniem resztek organicznych, zarówno ludzkich, zwierzęcych jak i roślinnych uzyskanych w wyniku wykopalisk archeologicznych. W amerykańskim i brytyjskim środowisku naukowym termin oznacza wyłącznie studium szczątków ludzkich.

Piotr Dyczek (ur. w 1956 r.) - polski archeolog, doktor hab. nauk historycznych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik naukowy Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest kierownikiem Zakładu Kultury Materialnej Antyku w tymże Instytucie oraz kierownikiem Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadził liczne archeologiczne misje badawcze (m.in. w Egipcie, Sudanie, Bułgarii).

Przemysław Urbańczyk (ur. 21 października 1951) - prof. dr hab., mediewista archeolog, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; Wydział Nauk Historycznych i Społecznych oraz Instytutu Archeologii i Etnologii PAN; poprzednio wykładowca w Instytucie Historii w Akademii Podlaskiej w Siedlcach, członek Komitetu Narodowego do Spraw Współpracy z Europejską Fundacją Nauki (ESF) PAN oraz członek Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN. Opublikował ponad 240 tekstów z zakresu historii i archeologii wczesnego średniowiecza Polski, Europy Środkowo-Wschodniej, Skandynawii i wysp północnego Atlantyku.

Sprawozdania Archeologiczne - polskie naukowe czasopismo archeologiczne (rocznik) wydawane od 1955 roku przez Zakład Archeologii Polski Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN w Krakowie, obecnie Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Centrum Archeologii Gór i Wyżyn w Krakowie. Od 1955 do 1966 roku redaktorem tego czasopisma był prof. dr Stefan Nosek, w latach 1967-2003 - prof. dr. hab. Jan Machnik a od 2004 roku jest nim prof. dr hab. Sławomir Kadrow. W Sprawozdaniach Archeologicznych (od tomu 56) publikowane są artykuły, pisane w języku angielskim i niemieckim, związane z archeologią Polski oraz Europy środkowej i południowo-wschodniej. Do 2011 roku ukazały się 63 tomy Sprawozdań Archeologicznych. W latach 1958-1960 ukazywały się po trzy tomy w jednym roku, a w 1961 roku ukazały się dwa tomy czasopisma. W pozostałych latach w jednym roku ukazywał się 1 tom Sprawozdań Archeologicznych. Pismo znajduje się na liście European Reference Index for the Humanities (ERIH).

Archeozoologia – dziedzina nauki z pogranicza humanistyki i zoologii. Jest pomocniczą dziedziną archeologii zajmującą się badaniem szczątków zwierzęcych odkrytych w czasie w wykopalisk. Dostarcza wiedzy m.in. na temat pochodzenia zwierząt domowych oraz procesu domestykacji, czyli początków procesu oswajania dzikich zwierząt, ich udomowienia i hodowli. Jest też źródłem wiedzy o eksploatacji środowiska naturalnego przez człowieka.

Dodano: 30.12.2010. 00:19